Δεν είναι ατύχημα, είναι δολοφονία!

σύνθημα που αναγράφεται στην παραπάνω αφίσα που κυκλοφόρησε στην Τουρκία

πέντε -δέκα -δεκαπέντε -είκοσι- εικοσιπέντε

περνούν οι νεκροί της Λαμπεντούζα
των ορυχείων
των μακρινών εργοστασίων
σε σιωπηλή πομπή
με τα χέρια ακόμα λερωμένα από τα χώματα
ακόμα μουλιασμένα απ’τα νερά
με τα χέρια ακόμα σφιχτά ένωμένα
με το βλέμμα τους ψηλά
(και το δικό μας χαμηλά, πολύ χαμηλά)

πενήντα-εκατό-διακοσια-τριακόσια-χίλια

Στο κρυφτό του θανάτου
οι κατατρεγμένοι αυτού του κόσμου δεν είχαν ποτέ όνομα.

(πιο σκοτεινό κι ανθρωποφάγο κι από τα έγκατα της γης, κι από τα νερά στο μεσοπέλαγο, είναι αυτό το σύστημα.)

Μαγδαληνή Παναγιωτακοπούλου

Ο Μάης έχει μείνει στην ιστορία ως μήνας των εξεγέρσεων, των δρόμων, των πεζοδρομίων και της έντασης. Από το Σικάγο μέχρι το Παρίσι και από τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Πλατεία Ταξίμ, Καρτιέ Λατέν, πλατεία Haymarket, Μπεχτσινάρ και Βαρδάρης. Ο φετινός όμως είναι διαφορετικός. «Πως έγινε με τούτο το μήνα και γύρισε καπάκι η ζωή;» , σκέφτεσαι.. Οδησσός, Λαμπεντούζα (ξανά), Σάμος (ξανά), Μαριούπολη και τώρα Μανίσα. Σόμα.

«Μη συνηθίσουμε το θάνατο», έλεγες, σε κάθε ένα από αυτά. Μη συνηθίσουμε, αλλά δεν πέρασε ούτε ο μισός μήνας. Και χωρίς καν να κοιτάξεις στις μικρές ιστορίες που συμβαίνουν ακριβώς δίπλα σου: τους θανάτους από πείνα και αυτοκτονίες στην ίδια σου την πόλη, ο κατάλογος είναι αφόρητα βαρύς. Και μήπως με το να το λες απλά, ξορκίζεις το φόβο; Να μη συνηθίσουμε…

Γιατί η συνήθεια είναι, όντως, περίεργο πράγμα. Τώρα το καταλαβαίνεις. Κάποτε το ζήτημα ήταν να καταγγείλουμε, να αποκαλύψουμε την αλήθεια, τις πληροφορίες, τις εικόνες. Και οι άλλοι θέλαν απλά να τις αποκρύψουν. Τώρα κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί. Και όλα γίνονται μπροστά στα μάτια σου, φόρα παρτίδα. Οι φλόγες στην Οδησσό και τα απανθρακωμένα πτώματα, το κοριτσάκι με τις πλεξούδες στα χέρια του λιμενικού, τα μαύρα δάκρυα στα μαύρα πρόσωπα, οι απλοί άνθρωποι που περπατάνε σαν ζαλισμένοι ενώ οι σφαίρες σφυρίζουν δίπλα τους και πότε πότε ξαπλώνουν κάτω τον διπλανό τους…

Και τότε καταλαβαίνεις. Η αποκάλυψη δεν είναι πια το ζήτημα. Και η εξοικείωση είναι, όντως, ο κίνδυνος. Και ο φόβος, η απραξία, η βουβή συναίνεση που μπορεί να προκύψει από αυτή. Και το έχουν καταλάβει και οι άλλοι. «Αυτά γίνονται σε όλα τα ανθρακωρυχεία», δηλώνει ο Ερντογάν. «Θα υπάρχει πάντα ένα φυσικό ποσοστό ανεργίας», φωνάζουν (αυτό που ψιθύριζαν από παλιά) οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι…

Και μάλλον τώρα το βλέπεις πιο καθαρά. Ότι, δίπλα στην αποκάλυψη, θέση πρέπει να πάρει η μάχη. Δίπλα στο θάνατο η ζωή. «Θες να μάθεις πως χτίζεται ο κόσμος; Ρώτα γι΄αυτούς που πεθαίνουν στις στοές», είπες. Τώρα, πάρτο αλλιώς: «Θες να μάθεις πως γκρεμίζεται αυτός ο κόσμος; Από αυτούς που ζουν στις στοές».

Και τώρα επανέλαβε: «Ας γκρεμιστεί επιτέλους αυτός ο κόσμος». Ο κόσμος που χτίζεται έτσι, ώστε να θεωρείται φυσιολογικό να παραχώνονται αυτοί οι άνθρωποι μέσα σε αυτές τις στοές. Και να δουλεύουν «φυσιολογικά», να ζούνε «φυσιολογικά», να πεθαίνουν «φυσιολογικά». Εκεί. Χωρίς δικαιώματα και ανάγκες, χωρίς όνειρα και επιδιώξεις.

Ας γκρεμιστεί αυτός ο κόσμος, που θέλει να μας κάνει να θεωρούμε φυσιολογικές στατιστικές τα πτώματα, την ανεργία, τη φτώχεια, την κατάθλιψη, την απο-ανθρωποποίηση. Και για κάθε μία ακόμη εικόνα της εξαθλίωσης που ξεπηδά «φυσιολογικά» κάπου γύρω, μέλημα σου να γίνει τώρα πια, να εμφανίζονται πέντε -δέκα -δεκαπέντε -είκοσι- εικοσιπέντε εικόνες της μάχης, της αντεκδίκησης, της διεκδίκησης, της ζωής.

Ή όπως έλεγε, από παλιά, ένας συμπατριώτης των ανθρακωρύχων της Σόμα:

Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε
σου είναι γραφτός ο δρόμος
της συντριβής.

Και δε μπορείς να μας λυγίσεις
σκοτώνοντας τ’ αδέρφια μας της μάχης.
Και να το ξέρεις θα βγούμε νικητές
κι’ ας είν’ βαριές μας οι θυσίες.

Μαύρη εσύ θάλασσα γαλήνεψε
τα κύματά σου.
Και θάρθει η μέρα η ποθητή
η μέρα της ειρήνης
της λευτεριάς σου.

Ω, ναι θαρθεί
η μέρα που θαρπάξουμε τις λόγχες
που μες στο αίμα το δικό μας
έχουν βαφτεί.

Ναζίμ Χικμέτ