Δείτε την ανακοίνωση της Εκπαιδευτικής Παρέμβασης
του Συλλόγου ΠΕ Α΄Αθηνών:
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
(Συλλόγου ΠΕ Α΄Αθηνών)
Παρεμβάσεις Κινήσεις Συσπειρώσεις Π.Ε.
ΚΟΥΙΖ Νο 32
ΟΟΣΑ – ΣΕΒ – Πορίσματ
α εθνικού διαλόγου για την παιδεία: Βρείτε τις διαφορές
Την άνοιξη του 2016, δημοσιεύτηκαν δύο κείμενα που εκθέτουν, επί της ουσίας, τις θέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την εκπαίδευση, τα λεγόμενα αποτελέσματα του διαλόγου για την παιδεία. Στα κείμενα αυτά, κεντρική θέση έχει η έννοια της αυτονόμησης των σχολικών μονάδων από το υπουργείο παιδείας (δηλαδή από την κρατική καθοδήγηση, διοίκηση και χρηματοδότηση) και το «άνοιγμά» τους στις «τοπικές κοινωνίες» και την τοπική αυτοδιοίκηση με ταυτόχρονη λογοδοσία κάτω από ένα σύστημα αυτοαξιολόγησης που θα υπόκειται σε νόρμες, δείκτες και ποσοτικές αξιολογήσεις ορισμένες σε κεντρικό επίπεδο. Παράλληλα ομολογείται η ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερη συμπίεση του αριθμού των εκπαιδευτικών.
Η φιλοσοφία αυτή δεν είναι καινούργια, ούτε στην Ελλάδα ούτε διεθνώς, και όπου εφαρμόστηκε είχε σαν αποτέλεσμα τον εξανδραποδισμό και τη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης, πιο φτωχούς και ευάλωτους μαθητές (για παράδειγμα στις ΗΠΑ και τη Χιλή). Η ίδια φιλοσοφία διέπει και τα κείμενα της μεταρρύθμισης του «Νέου Σχολείου» ενώ ομολογείται ότι είναι ευρωπαϊκή κατεύθυνση. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ παραγγέλνει, εν τω μεταξύ, στον ΟΟΣΑ μια νέα αξιολόγηση για την εκπαίδευση στην Ελλάδα (η προηγούμενη ήταν το 2011).
Τον Φλεβάρη του 2017 (7/2) ο ΣΕΒ (Σύνδεσμος Βιομηχάνων Ελλάδας) δημοσιεύει μια έκθεση για την εκπαίδευση στην Ελλάδα, που ονομάζεται «η έξοδος από την κρίση ξεκινάει στα θρανία» και χρησιμοποιεί στοιχεία του διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ από το 2015 καθώς και στοιχεία της Eurostat από το 2014. Και στο κείμενο αυτό κεντρική θέση κατέχει η αυτονομία και η αποκέντρωση, η αυτοαξιολόγηση και η αξιολόγηση, καθώς και η σύνδεση με την «τοπική κοινωνία» αλλά και η χρηματοδότηση από την τοπική αυτοδιοίκηση. Προχωράει ακόμα περισσότερο θέτοντας το «γονεϊκό δικαίωμα» στην επιλογή σχολείου που συνδέεται με τη φιλοσοφία της αυτονομίας, βοηθώντας στην μετατροπή του γονιού σε πελάτη και του σχολείου σε μαγαζί. Στις ΗΠΑ ήταν το βασικό επιχείρημα της μεταρρύθμισης που δίχασε βαθειά τους γονιούς, τα σχολεία και τους μαθητές και τραυμάτισε πολύ σοβαρά την εκπαίδευση των πιο φτωχών. Σήμερα οι θιασώτες της μεταρρύθμισης αυτής αντιμετωπίζουν μια μαζική άρνηση γονιών και μαθητών να συμμετέχουν στα τεστ αξιολόγησης (opting out movement) από τα αποτελέσματα των οποίων εξαρτάται και η αξιολόγηση των σχολειών τους και των καθηγητών τους. Η εικόνα τώρα γίνεται πιο καθαρή: σχολεία – επιχειρήσεις σε ανταγωνιστική μεταξύ τους βάση που υπόκεινται σε τυποποιημένους ποσοτικούς δείκτες αξιολόγησης και εξαρτώνται από τις χορηγίες και την κατ’ επιλογήν χρηματοδότηση από την τοπική αυτοδιοίκηση.
Στις 12 Φλεβάρη, η εφημερίδα Αυγή δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα πληροφορίες για το περιεχόμενο της νέας έκθεσης του ΟΟΣΑ με αποκαλυπτικό τίτλο «Σχολεία αυτόνομα με τους εκπαιδευτικούς «ηγέτες»». Οι πληροφορίες που δίνονται στο άρθρο κάνουν ακόμα ένα βήμα: φέρνουν ως παράδειγμα προς μίμηση την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Χιλή με τη χρηματοδότηση μέσω κουπονιών. Δεν αναφέρεται βέβαια καθόλου στα ολέθρια αποτελέσματα αυτής της μεταρρύθμισης στη δημόσια εκπαίδευση των φτωχών, παρότι αυτή η πολιτική ακολουθήθηκε στο όνομα των φτωχών και αδύναμων. Ούτε εδώ πρωτοτυπεί ο ΣΕΒ που στο ίδιο μότο επικαλείται την «διάσωση» των πιο ευάλωτων μαθητών για να δικαιώσει τις θέσεις του.
Είναι φανερό ότι τα κείμενα αυτά υποστηρίζουν τις ίδιες πολιτικές θέσεις την εκπαίδευση και βομβαρδίζουν την κοινή γνώμη αλλά και το ίδιο το σώμα της ζωντανής εκπαίδευσης (μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς) για να την επερχόμενη επέλαση των γερακιών της αγοράς στο πεδίο της δημόσιας εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση εντάσσεται σε αυτή τη στρατηγική ως απαραίτητο εργαλείο για την είσοδο του πνεύματος της αγοράς και την αποδόμηση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης.
Από την πλευρά μας καταθέτουμε τις παρακάτω σκέψεις:
- Η δυστυχία δεν γεννάει αυτόματα λύσεις υπέρ της κοινωνικής πλειοψηφίας και των παιδιών της, συνήθως, ανοίγει χώρο στην αγορά και τους οπαδούς της.
- Η οργή δεν φτάνει από μόνη της για να συγκροτήσει έναν αντίπαλο λόγο για το σχολείο και την κοινωνία, λόγο ικανό να εμπνεύσει και να συνεγείρει την εργαζόμενη πλειοψηφία και να διαμορφώσει όρους νίκης για το εκπαιδευτικό κίνημα.
- Τα αδιέξοδα των κυρίαρχων επιλογών στην εκπαίδευση είναι εμφανή, ειδικά στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης. Για παράδειγμα, η έννοια της αριστείας προωθεί μια αντίληψη που λέει ότι οι υψηλοί μισθοί αντιστοιχούν σε υψηλή εκπαίδευση (για λίγους) ενώ για την πλειοψηφία απομένει η χαμηλόμισθη και ελαστική εργασία. Καθώς η κρίση σαρώνει τα κοινωνικά υπόγεια αλλά και τις μεσοαστικές μεζονέτες, αυτή η αντιστοίχηση αποδομείται και το ιδεολόγημα της αριστείας μένει μετέωρο.
- Η δική μας απάντηση στηρίζεται σε 4 πυλώνες: συλλογικότητα, αγώνες/αντιστάσεις, σχέδιο για την εκπαίδευση και την κοινωνία, μέτωπο πάλης. Για παράδειγμα, χωρίς συνεκτικό λόγο και πρόγραμμα για το σχολείο και την κοινωνία οι αντιστάσεις μένουν χωρίς πυξίδα και οδηγούνται σε αδιέξοδα.
- Ότι συμβεί στην εκπαίδευση το επόμενο διάστημα δεν είναι προκαθορισμένο ούτε προσχεδιασμένο από τους διεθνείς οργανισμούς και τις μνημονιακές κυβερνήσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι όλοι αυτοί έχουν εδώ και 20 χρόνια νομοθετήσει σειρά νόμων για την αξιολόγηση οι οποίοι ουδέποτε εφαρμόστηκαν. Όπως και στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, αυτό που τελικά θα συμβεί θα είναι αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης. Ο καθένας και η καθεμιά μας έχει τη δική του/της θέση αλλά και ευθύνη σε αυτή τη μάχη.
| ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ | |||
| ΟΟΣΑ
|
ΣΕΒ
|
ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ (ΕΚΘΕΣΗ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ, ΠΟΡΙΣΜΑ ΛΙΑΚΟΥ) | |
| ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ | · Ενίσχυση της σχολικής αυτονομίας
· Χαλάρωση του κεντρικού ελέγχου σε επίπεδο προσωπικού, προγραμμάτων σπουδών και εκτέλεσης του προϋπολογισμού
|
· Η σημαντικότερη πρόκληση για το Ελληνικό σχολείο σήμερα εντοπίζεται στην αποκέντρωση από την ασφυχτική μικροδιοίκηση που επιβάλλει το Υπουργείο, παράλληλα με την εδραίωση των δομών εκείνων διοίκησης και αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα συνεργασίας, που θα επιτρέψουν σε αυτή την αυτονομία να οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. | · Η αυτονομία της σχολικής μονάδας αποτελεί κεντρική πολιτική επιλογή.
· Η αυτονομία αυτή διαρθρώνεται στους εξής τομείς: α. Παιδαγωγική/ διδακτική αυτονομία, β. Διοικητική αυτονομία, και γ. Οικονομική αυτονομία. |
| ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ |
· «Σχολικούς ηγέτες» με περισσότερες ευθύνες από εκείνες που έχουν σήμερα οι διευθυντές των σχολείων, και την υποχρέωση να λογοδοτούν για τις αποφάσεις τους. Ο θεσμός της “σχολικής ηγεσίας” θα στηρίζεται στη σχολική αυτονομία. | · Ενίσχυση της αυτονομίας των διοικήσεων των σχολείων στη λήψη αποφάσεων που αφορούν τη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού προγράμματος και την διαχείριση του προϋπολογισμού του σχολείου. | · Επειδή αλλάζει το προφίλ των καθηκόντων, των αρμοδιοτήτων, των ευθυνών και των υποχρεώσεων όλων των συμβαλλομένων, θα πρέπει να ενισχυθεί τόσο με την κατάλληλη επιμόρφωση στους εκπαιδευτικούς.
|
| ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ | · Διαρκείς επιμορφώσεις (των διευθυντών) και προσανατολισμό τους στην επίλυση καθημερινών πρακτικών προβλημάτων. | · Ταύτιση των αυξημένων αρμοδιοτήτων με μια διαδικασία επιλογής που θα διασφαλίζει ότι οι θέσεις αυτές θα πληρώνονται από διευθυντές με την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση και διοικητική ικανότητα. | · Για τη βελτίωση της ποιότητας στην εκπαίδευση, η κατάρτιση των στελεχών εκπαίδευσης κατέχει μείζονα ρόλο και συνδέεται άμεσα με την επιλογή προώθησης ενός αποκεντρωμένου τρόπου διοίκησης της εκπαίδευσης. |
| ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ |
· Είναι κοινός τόπος ότι η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας πρέπει να επανεισαχθεί μαζί με κάποιας μορφής εξωτερική αναφορά. (Είναι σημαντικό) να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη σε μια τέτοια διαδικασία και τα σχολεία να είναι προσανατολισμένα στις ανάγκες των μαθητών. | · Καθιέρωση εθνικών στρατηγικών στόχων βάσει των οποίων θα αξιολογούνται τα σχολεία, με παράλληλη ενίσχυση της εποπτείας της διοίκησης του σχολείου ώστε η αυξημένη ελευθερία διαχείρισης να συνοδεύεται από ανάλογη λογοδοσία και επαρκή διαφάνεια.
|
· Κάθε χρόνο το σχολείο πρέπει να θέτει στόχους, με αφετηρία τις ιδιαίτερες συνθήκες που λειτουργεί και τα αποτελέσματα στα οποία θέλει να φτάσει, αυτή θα πρέπει να είναι και η βάση της αξιολόγησης της δράσης του. Η κυβέρνηση, όπως έχει στόχους στα οικονομικά ζητήματα, θα πρέπει επίσης να αποκτήσει στόχους και standards στην εκπαίδευση. |
| ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ – ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ | · Τα σχολεία οφείλουν να λογοδοτούν εφόσον παίρνουν επιπλέον χρηματοδότηση για την κάλυψη αναγκών. Προτείνονται περισσότερες διαδικασίες αξιολόγησης επί των επιδόσεων των σχολείων (κατ’ αναλογία του διεθνούς διαγωνισμού PISA για την αξιολόγηση των μαθητών), αλλά και συγκέντρωση κοινωνικών και οικονομικών στατιστικών και δεδομένων για τους μαθητές και τα σχολεία, προκειμένου να ενισχυθεί η λήψη αποφάσεων. | · Ανάπτυξη συστημάτων αξιολόγησης, σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο μονάδας, τα αποτελέσματα της οποίας θα δημοσιοποιούνται από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία σε ένα πλαίσιο διαφάνειας και θα αξιοποιούνται κυρίως ως πηγή πληροφόρησης και ως βάση για τη συνεχή βελτίωση του συστήματος συνολικά και της κάθε μονάδας χωριστά.
|
· (Ανάμεσα στις απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης είναι) η διασφάλιση της συνέπειας και της συμβατότητας του συστήματος με το ευρύτερο σύστημα αξιολόγησης της εκπαίδευσης,
(και ) η διασφάλιση της τήρησης σαφώς προκαθορισμένων αρχών κατά την εφαρμογή της ως βάση ανάπτυξης της εμπιστοσύνης μεταξύ Πολιτείας, επαγγελματιών και κοινωνίας, |
| ΕΚΠΑΙΔΔΕΥΤΙΚΟΙ
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ- ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ |
· Να ενισχυθούν οι δεξιότητες των εκπαιδευτικών, για να διαχειρίζονται την αύξηση του ωραρίου αποτελεσματικά. |
· Καλύτερη διαχείριση των ανθρωπίνων πόρων, ώστε να αυξηθούν οι μέσες ώρες διδασκαλίας και να μειωθούν οι ανάγκες για έκτακτους εκπαιδευτικούς. |
· Με δεδομένη τη δημοσιονομική δυσχέρεια, αυτό που απαιτείται ως ελάχιστο είναι αφενός η πλήρης αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων της εκπαίδευσης (ανθρώπινων, υλικοτεχνικών και χρηματικών) και αφετέρου η εξάλειψη κάθε πιθανού πεδίου σπατάλης. |
| ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ «ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ»
|
· Μετακύλιση της ευθύνης για την κατανομή των προϋπολογισμών σε τοπικό – περιφερειακό επίπεδο με τρόπο που θα λάβει υπόψη πώς το εκπαιδευτικό προσωπικό είναι κατανεμημένο στα διάφορα σχολεία. Στόχος είναι η σύνδεση της εκπαίδευσης με τις τοπικές κοινωνίες και τις ανάγκες τους. |
· Αύξηση της εμπλοκής των τοπικών αρχών, ιδανικά με ανάληψη και μέρους της ευθύνης χρηματοδότησης και την αντίστοιχη ευθύνη εποπτείας.
|
· Μια αυτόνομη σχολική μονάδα πρέπει να είναι ανοιχτή στην κοινωνία και να συνεργάζεται με τους τοπικούς φορείς και την τοπική κοινωνία δημιουργώντας ένα δίκτυο υποστήριξης, τόσο μεταξύ σχολείων όσο και μεταξύ σχολείου και κοινωνίας.
|
| ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ |
· Το παράδειγμα της Χιλής :
Χρηματοδοτικό πρόγραμμα για τους μη προνομιούχους μαθητές και τα σχολεία τους. Οι μεγαλύτερες δαπάνες για την εκπαίδευση κατανέμονταν ανά μαθητή, με κουπόνια που αποδίδονταν στη σχολική μονάδα. |
· Αντικατάσταση του άρθρου 16 του Συντάγματος με το άρθρο 14 του χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων, που έχει κυρωθεί από την Ελληνική Βουλή με το Ν3671/2008 και αναγνώριση του γονεϊκού δικαιώματος επιλογής της εκπαίδευσης που θα λάβουν τα παιδιά. | · Είναι απαραίτητη η πλήρης αξιοποίηση κάθε πιθανής πρόσθετης, πέραν της κρατικής, χρηματοδότησης, η οποία δεν θίγει τον δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης, όπως αυτός υπαγορεύεται από το άρθρο 16 του Συντάγματος |
Παρατηρήσεις:
- O ΣΕΒ φαίνεται να φοβάται ιδιαίτερα τη συμμετοχή των γονιών και των μαθητών στην διοίκηση των σχολείων:
«Στην Ελλάδα, όπου η διοίκηση του σχολείου δεσμεύεται αυστηρά από το πλαίσιο που θέτει το Υπουργείο, η όποια συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας, όπως είναι οι μαθητές και γονείς, στη διοίκηση αποκλείεται να οδηγήσει στην καλύτερη διοίκηση του δημόσιου σχολείου, ειδικά στο βαθμό που τα κριτήρια της επιλογής της διοίκησης δεν είναι πάντα, στην πράξη, αξιοκρατικά. Το πιθανότερο είναι μια τέτοια δομή συμμετοχικής διοίκησης θα κακοφορμίσει, οδηγώντας σε καταστροφικές για τη λειτουργία του σχολείου καταστάσεις». Άρα, από την «τοπική κοινωνία» εξαιρούνται οι γονείς!
- Σύμφωνα με την έκθεση της επιτροπής μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής δεν προνομιμοποιείται προς το παρόν να περάσει η ευθύνη της χρηματοδότησης των σχολείων στην τοπική αυτοδιοίκηση: «Σήμερα πράγματι ένα μέρος των εξόδων του σχολείου (συντήρηση κτηρίων, θέρμανση, καθαριότητα και μεταφορά μαθητών) καλύπτεται μέσω των δήμων (Σχολικές Επιτροπές), αλλά με πόρους που προέρχονται από το κεντρικό κράτος. Επομένως παρόμοιο ζήτημα δεν τίθεται, και δεν προβλέπεται για το προβλέψιμο μέλλον».
3 .Το «γονεϊκό δικαίωμα» συνδέθηκε άμεσα σε άλλες χώρες (ΧΙΛΗ, ΗΠΑ) με την χρηματοδότηση των σχολείων μέσω κουπονιών και με την απομύζηση πόρων από τα δημόσια σχολεία για να ενισχυθούν τα λεγόμενα σχολεία συμβολαίου (charter schools), δηλαδή σχολεία που είναι χρηματοδοτούμενα από το κράτος αλλά διοικούνται από ιδιώτες με πλήρη αυτονομία και υπόκεινται μόνο σε τυποποιημένα τεστ σε επίπεδο επικράτειας.
Last modified: 10 Μαρτίου 2017
