Μαθητικές παρελάσεις
Για το θέμα των μαθητικών παρελάσεων τόσο στην εκπαιδευτική κοινότητα όσο και γενικότερα στην κοινωνία υπάρχουν διιστάμενες απόψεις.
Στην ιστοσελίδα του Συλλόγου μας θα επιδιώξουμε να ανοίξουμε ένα διάλογο για αυτό το θέμα.
Θα φιλοξενήσουμε απόψεις που εκφράζονται και εννοείται ότι μπορείτε να μας στείλετε άρθρα -είτε είναι δικά σας,είτε όχι- που θέλετε να δημοσιευτούν.
Τα άρθρα πρέπει να τα στέλνετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Συλλόγου μας: info@syllogosperiklis.gr
Η ιστορία των μαθητικών παρελάσεων
|
Οι πρώτες μαθητικές παρελάσεις στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα παρελάσεις με τη συμμετοχή μαθητών πραγματοποιούνται σποραδικά από τα τέλη του 19ο αιώνα, αποτελώντας και αυτές κομμάτι των εκδηλώσεων για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου.
Από ρεπορτάζ εφημερίδας, την 26η Μαρτίου 1899, μαθαίνουμε ότι κατά την «εθνική εορτή» όλοι οι μεγάλοι δρόμοι της Αθήνας ήταν σημαιοστολισμένοι, ενώ η Ερμού είχε «καταληφθεί» από στρατιωτικά σώματα, τα οποία μετά τη δοξολογία πραγματοποίησαν παρέλαση στην οδό Σταδίου, «με τη μουσική επικεφαλής». Το αξιοσημείωτο, κατά τον αρθρογράφο, ήταν ότι στην παρέλαση συμμετείχαν και μαθητές: «Ιδιαιτέραν αίσθησιν έκαμεν η πρώτην φοράν εφέτος γενομένη παρέλασις των μαθητών των νομαρχιακών σχολείων Αττικής κατά τετράδες βαινόντων με την ελληνικήν σημαίαν εμπρός» ανέφερε, ενώ δεν ξεχνούσε να αποδώσει τα εύσημα σε αυτόν που πήρε τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία: «Εύγε εις τον έχοντα την ωραίαν ιδέαν κ. Μιχαλόπουλον επιθεωρητήν των σχολείων».
Από τις αρχές του 20ου αιώνα έως και τα μέσα της δεκαετίας του 1930 βρίσκουμε συχνά αναφορές στον ημερήσιο Τύπο για την πραγματοποίηση μαθητικών παρελάσεων: Σταχολογώντας από την εφημερίδα Εμπρός πληροφορούμαστε ότι κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1914, οι μαθητές στο Άργος και τη Λάρισα συμμετείχαν σε λαμπαδηφορία. Μάλιστα στη δεύτερη πόλη, η παρέλαση έγινε με τη συμμετοχή και του στρατού. Επιπλέον στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια της νύχτας «εγένετο λαμπρά παρέλασις προ των Ανακτόρων και δια των κεντρικοτέρων οδών, των στρατιωτικών λαμπαδηφορούντων, των δε μαθητών του Γυμνασίου μετά ανηρτημένων ενετικών φανών τη συνοδεία της μουσικής Ρομποτή έψαλλον το εμπνευσμένο εμβατήριο ”Ήπειρος”».
Δέκα χρόνια μετά, τα σχολεία του Πειραιά παρουσιάζονται –πάλι μέσα από τις στήλες του Εμπρός– έτοιμα να παρελάσουν μαζί με το στρατό. Ωστόσο από τους εορτασμούς «απουσιάζε» ο Βασιλιάς, μιας και η μέρα εκείνη συνέπεσε με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Λαμπρή ήταν και η παρέλαση της 25ης Μαρτίου 1926, που κατέληξε στο Παναθηναϊκό Στάδιο: «Προ του Σταδίου είχε παραταχθή τάγμα του 1ου Συντάγματος και άνδρες της αστυνομίας πόλεων (…)Μέχρι τις 10.30 είχε τελειώση η προσέλευσις των σχολείων, των προσκόπων, των μαθητριών, των Λυκείων, κτλ». Το 1932 στην Αθήνα πέρα από το στρατό συμμετέχουν στην παρέλαση ενώπιον των επισήμων στον Άγνωστο Στρατιώτη, τα σχολεία μαζί με τους προσκόπους, η «φρουρά της πόλης» και «εθνικιστικές οργανώσεις».
Από τα παραπάνω γίνεται πρόδηλο ότι το τελετουργικό των εορτασμών δεν ήταν σταθερό και αμετάβλητο, τα δρομολόγια των παρελάσεων άλλαζαν συχνά, όπως και οι συμμετέχοντες – με εξαίρεση φυσικά το στρατό. Επιπλέον η παρουσία των μαθητών στις παρελάσεις μέχρι το 1936 δεν φαίνεται να έχε επίσημο, πανελλαδικό και αυστηρά συμπληρωματικό προς τη στρατιωτική παρέλαση χαρακτήρα. Μοιάζει δε περισσότερο να οργανώνεται πρωτοβουλιακά από τοπικούς ή σχολικούς φορείς.
Η κατάσταση αυτή θα αλλάξει το 1936. Το Μάρτιο της χρονιάς αυτής παρελαύνουν τα σχολεία επικεφαλής αυτή τη φορά της πομπής, μπροστά από το διορισμένο πρωθυπουργό Μεταξά και τον Βασιλιά. «Πρώτον παρήλασαν τα σχολεία, αι οργανώσεις, οι τροχιοδρομικοί, αντιπροσωπεία χωρικών Μακεδόνων με τας εθνικάς των ενδυμασίας, οι παλαιοί πολεμισταί», διαβάζουμε στο ‘Εθνος. Ακολούθησε το στράτευμα.
Η καθιέρωση των μαθητικών παρελάσεων από τον Μεταξά
Λίγους μήνες αργότερα, ο Μεταξάς θα επιβάλει δικτατορία, με την ανοχή και υποστήριξη του Βασιλιά. Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με την ανάπτυξη της στρατιωτικής συνείδησης της νεολαίας και θα χρησιμοποιήσει τις παρελάσεις ως όργανα για την επίτευξη των σκοπών του. Το φασιστικό μοντέλο που θαύμαζε ο δικτάτορας προέβλεπε κάθετη στρατιωτική οργάνωση της νεολαίας και έδινε ιδιαίτερο βάρος στις «γυμναστικές επιδείξεις», στις «παρατάξεις», στις «παρελάσεις» και στις «λαμπαδηφορίες». Η ελληνική μίμηση δεν έφτασε βέβαια την επιβλητικότητα των τελετών που οργάνωνε ο Μουσολίνι ή ο Χίτλερ, αλλά ακολουθούσε πιστά τη συνταγή τους. Από τότε η σχολική παρέλαση συνδέθηκε απόλυτα με τη στρατιωτική, και η απουσία των μαθητών θεωρήθηκε αξιόποινη πράξη, ισοδύναμη με την παράβαση στρατιωτικού καθήκοντος.
Οι παρελάσεις, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, αποτελούσαν τη βασική εκδήλωση στον εορτασμό των εθνικών επετείων, για την οργάνωση των οποίων το καθεστώς «επένδυσε» αρκετό χρόνο και χρήμα. Παρελάσεις πραγματοποιούνταν την 25η Μαρτίου, στην επέτειο της επιβολής της 4ης Αυγούστου, στη γιορτή των σκαπανέων, αλλά και σε άλλες τοπικές «εθνικές εορτές». Εκείνες τις μέρες οι δρόμοι, οι πλατείες και τα δημόσια κτήρια διακοσμούνταν με προπαγανδιστικές αφίσες και σημαίες. Στα σχολεία πραγματοποιούνταν γιορτές. Μπάντες έπαιζαν στρατιωτικά εμβατήρια, κανονιές ακούγονταν απ’ τον Λυκαβηττό, ενώ οι επίσημοι εκφωνούσαν λόγους. Μέσα σε αυτό το κλίμα, μαθητές και νέοι της ΕΟΝ, τα Τάγματα Εργασίας, αγρότες και εργάτες, μαζί με το στράτευμα παρέλαυναν μπροστά από τους επισήμους. Ενώ ακόμη και η συμμετοχή του πλήθους που παρακολουθούσε ήταν αυστηρά οργανωμένη από τους μηχανισμούς του καθεστώτος, ώστε να μοιάζει γεμάτη «αυθόρμητες» εκδηλώσεις ενθουσιασμού.
Στα Επίκαιρα της εποχής (Δεκέμβρης 1937), μπορεί να δει κανείς όλο αυτό το τελετουργικό: Ο δικτάτορας συχνά πλησίαζε –πριν ξεκινήσει η παρέλαση– τα τμήματα των νέων της ΕΟΝ, επιθεωρώντας με «πατρική στοργή» την «αρτιότητα των σχηματισμών» τους. Παιδιά και νέοι του απέδιδαν στρατιωτικό χαιρετισμό με την παλάμη ανοικτή και το χέρι προτεταμένο, όπως και στο φασιστικό χαιρετισμό. Οι μαθητές και οι νέοι διατηρούσαν και στις παρελάσεις τον καταμερισμό της ΕΟΝ, διαχωρισμένοι σε φαλαγγίτες (από 14 έως 25 ετών) και σκαπανείς (8-14 ετών). Από εκεί και πέρα, ακολουθούνταν αυστηρή ιεραρχία, με τους άριστους να προηγούνται και τους υπόλοιπους να ακολουθούν χωρισμένοι σε φύλα, ύψη, ικανότητα ρυθμού.
Όλοι τους φορούσαν ομοιόμορφες μπλε σκούρες στολές και δίκοχο πηλήκιο με το καλογυαλισμένο ορειχάλκινο έμβλημα της ΕΟΝ, το διπλό μινωικό πέλεκυ, που περιβαλλόταν από φύλλα δάφνης, και από πάνω του ήταν τοποθετημένο το στέμμα. Η στολή πλαισιωνόταν από χιτώνα, σφιχτά δεμένο λευκό λαιμοδέτη, ζώνη, σφυρώματα, παπούτσια και περισκελίδα. Με πρόσωπα αγέλαστα, ευθυτενή στάση και πειθαρχημένο βήμα, ακολουθούσαν τους άχαρους ρυθμούς των τυμπάνων και των εμβατηρίων. Ακολουθούσαν τα Τάγματα Εργασίας, εργάτες και αγρότες, που κρατούσαν συνήθως σημαίες, φτυαριά, καροτσάκια, τσάπες, αλλά και πικέτες με συνθήματα υπέρ του Μεταξά.
Στα γυναικεία τμήματα, νεαρές κοπέλες ήταν ντυμένες με «ευπρέπεια αλλά και κομψότητα», φορώντας στενές μακριές φούστες και σακάκια σφιγμένα στη μέση, λαιμοδέτες και καπέλα. Τελευταίος περνούσε ο στρατός, ο οποίος αποτελούσε εγγυητή της σταθερότητας του καθεστώτος, καθώς σύμφωνα με τον Μεταξά «η ειρήνη προστατεύεται διά της πολεμικής ισχύος».
Η έμφαση στη χρήση συμβόλων υπογράμμιζε την ανάγκη του καθεστώτος για μυθοποίηση μιας ιδεολογίας που ήταν συγγενική με τις μυθολογίες των φασισμών. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η στολή συμβολίζει την ένταξη στη μεγάλη οικογένεια της ΕΟΝ και την αναγνώριση του ανθρώπου – μάζα, που επιδίωκε να φτιάξει το καθεστώς. Επρόκειτο για τη στολή της πειθαρχίας στα κελεύσματα του Άγνωστου Στρατιώτη, που συμβόλιζε τον παρόντα αλλά και παρελθόντα ηρωισμό. Ο χαιρετισμός, απ’ την άλλη πλευρά, δεν ήταν απλά μια χειρονομία αλλά εκδήλωση σεβασμού στο τιμώμενο πρόσωπο και δείγμα ακλόνητης πειθαρχίας. Άλλωστε ο τρόπος απόδοσής του οριζόταν ρητά σύμφωνα με το Άρθρο 30 των Γενικών Διατάξεων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας: «Ο χαιρετισμός αποδίδεται διά ζωηράς προτάσεως της δεξιάς χειρός τεταμένης με δακτύλους ηνωμένους και την παλάμην εις το ύψος του δεξιού οφθαλμού, κατά το πρότυπον του καθαρώς αρχαίου ελληνικού χαιρετισμού». Τέλος το σήμα της ΕΟΝ, ο διπλός μινωικός πέλεκυς, που ήταν «δανεισμένο» από το σκήπτρο των Μινώων, αποτύπωνε τη συνέχεια της «ελληνικής φυλής», αποτελώντας έμβλημα τόσο της βασιλικής (επίγειας) όσο και τις θρησκευτικής (θείας) εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί η ομοιότητα του σήματος αυτού με το αντίστοιχο έμβλημα της φασιστικής Ιταλίας, που ήταν ο αρχαίος Ρωμαϊκός πέλεκυς ανάμεσα σε δέσμες -fasces- από τις οποίες πήρε το όνομά του ο φασισμός.
Μέσα από τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούσε το καθεστώς της 4ης Αυγούστου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσης με «το παρελθόν της φυλής», την αναζωπύρωση του ηρωικού πνεύματος και της θρησκευτικής πίστης. Επιπλέον η συμμετοχή των παρελαυνόντων αλλά και η οργανωμένη συμμετοχή του κόσμου στα στάδια και τους δρόμους, στόχευε στη σφυρηλάτηση της εμπιστοσύνης του λαού προς τους εκπροσώπους του κράτους, τον Ι. Μεταξά και τον Βασιλιά. Βέβαια το τελετουργικό αυτό ήταν εξαιρετικά πιο αδύναμο σε σχέση με το φασιστικό και πολύ περισσότερο το ναζιστικό.
Το ιδεολογικό πλαίσιο με το οποίο περιβαλλόταν η 25η Μαρτίου αποτυπώνεται στους λόγους που εκφωνούσαν εκείνη την ημέρα επίσημοι ή διανοούμενοι προσκείμενοι στη δικτατορία. Σχηματικά οι λόγοι οργανώνονταν ως εξής: Η Ανάστασις του Έθνους ήταν αποτέλεσμα της υπεροχής της ελληνικής φυλής υπό την καθοδήγηση του Σταυρού. Τη νίκη των προγόνων καρπώνονται ο Βασιλιάς και ο Μεταξάς ως άξιοι συνεχιστές του ένδοξου παρελθόντος. Η 4η Αυγούστου άλλωστε ήταν η συνέχιση του 1821.
Η σημασία που έδινε ο δικτάτορας στις παρελάσεις και τη συμμετοχή των νέων της ΕΟΝ σε αυτές φαίνεται από τις συχνές αναφορές στο Ημερολόγιο του αλλά και τις δακρύβρεχτες περιγραφές του. «Τι όνειρο ήταν χθες και σήμερα! -Χθες στο πεδίον του Άρεως με την Εθνική Νεολαία. Το έργον μου! Έργον που ενίκησε μέσα σε τόσες αντιδράσεις! Σχεδόν 18 χιλιάδες παιδιά (…) -Σήμερα. Τελετή. Ενθουσιασμός. Αποθέωσις. Παρέλασις στρατού θαυμασία. Απόγευμα παρέλασις Σχολείων Προσκόπων κτλ. και Εθνικής Νεολαίας με τα Τάγματα εις την ουράν. Αι φάλαγγες της ΕΟΝ ατέλειωτοι! Όλοι ντυμένοι! Περίπου 12-14 χιλιάδες! Εντύπωσις εις τον κόσμον καταπληκτική!» γράφει την 25η Μαρτίου 1938. Και είναι γεμάτος περηφάνια για την αφοσίωση της νεολαίας, η οποία με τάξη και πειθαρχία, με «αρρενωπό βάδισμα» (αγόρια και κορίτσια), με «απαστράπτον βλέμμα γεμάτο ενθουσιασμό», γεροί και χιλιάδες «σαν ένα σώμα τέλεια πειθαρχημένο, σαν ένα βήμα με τον ίδιο ρυθμό» πορεύονται κάτω από το Βλέμμα του Ενός, δηλαδή του ίδιου.
|
Δημοσίευμα που μας έστειλε ο συνάδελφος Γ. Γεωργιόπουλος
22/3/2015
ΠΛΗΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΦΩΝΕΣ ΑΠΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ, ΠΟΥ ΒΛΕΠΟΥΝ ΟΤΙ ΔΕΝ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΚΑΤΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΚΑΤΑΛΟΙΠΟ ΑΛΛΩΝ ΕΠΟΧΩΝ
Καιρός για «όχι» και στις μαθητικές παρελάσεις;
Των ΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ
«Οι μαθητικές παρελάσεις, που κληρονομήσαμε από τον Μεταξά, δεν έχουν νόημα. Πουθενά αλλού δεν γίνονται. Τη 14η Ιουλίου, οι Γάλλοι πολίτες βγαίνουν και χορεύουν στους δρόμους. Πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους γιορτής, πιο ζωντανούς. Ομως εμείς φανατιζόμαστε. Φοβόμαστε μη χάσουμε τη σημαία μας…».
Λόγια της Αλκης Ζέη, πριν από δύο χρόνια περίπου, αναφορικά και με τις μαθητικές παρελάσεις, μια επινόηση του Φρειδερίκου της Πρωσίας, όταν ήταν υπό διαμόρφωση τα εθνικά κράτη, που αποθεώθηκε στη χιτλερική Γερμανία και η οποία καθιερώθηκε στην Ελλάδα επί Μεταξά και ήταν εθνικό πρόταγμα της δικτατορίας του. Την παλιά τους «αίγλη» αναστήλωσε το 1967 η δικτατορία του Παπαδόπουλου.
Τα τελευταία χρόνια όλο και πυκνώνουν οι φωνές και από πολλούς εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων που διαφωνούν, καθώς «η παρέλαση επισκιάζει τον παιδευτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει για το σχολείο ο εορτασμός των εθνικών επετείων».
«Εδώ και χρόνια γίνεται συζήτηση τόσο στον εκπαιδευτικό κόσμο όσο και σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία για τον θεσμό των μαθητικών παρελάσεων. Είναι σίγουρο ότι οι παρελάσεις αποτελούν κατάλοιπο μιας άλλης εποχής και δεν προσφέρουν σχεδόν τίποτα το ουσιατικό στη σημερινή, σύγχρονη εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία», σημειώνει ο Δημήτρης Μπράτης, πρόεδρος ΔΟΕ (Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας).
«Μεγαλύτερο βάρος πρέπει να δοθεί μέσα στα σχολεία για την ανάλυση του περιεχομένου των εθνικών εορτών και για το πώς αυτό θα γίνει κτήμα των μαθητών. Είναι βέβαιο, πάντως, πως η ελληνική κοινωνία δεν είναι ακόμη έτοιμη να δεχτεί την κατάργηση του θεσμού, γι’ αυτό χρειάζεται ένας σοβαρός και εποικοδομητικός διάλογος, στον οποίο θα συμμετέχουν όλες οι πλευρές».
«Το εκπαιδευτικό ζητούμενο είναι το πρότυπο το οποίο θα προκύπτει από τα ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης, όπου ένας ολόκληρος λαός αντιστάθηκε στις ιδέες του φασισμού», υπογραμμίζει ο Δημήτρης Πεππές, πρόεδρος ΟΛΜΕ (Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης). «Από κει κι ύστερα οι διάφορες εκδηλώσεις οι οποίες διαδραματίζονται στον χώρο της εκπαίδευσης θα πρέπει να συντείνουν προς την κατεύθυνση αυτή. Υπάρχει ένας προβληματισμός τα τελευταία χρόνια στο κατά πόσον οι μαθητικές παρελάσεις, ως τέτοιες εκδηλώσεις, συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Ομοσπονδία δεν έχει καταλήξει σε συγκεκριμένη θέση, αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να προκύπτει από αυτές τις εκδηλώσεις ο στόχος, δηλαδή η νέα γενιά να μπορεί με βάση τα συγκεκριμένα πρότυπα να κινηθεί ανάλογα στην κατοπινή του ζωή. Εξάλλου, θα πρέπει να τονιστεί πως η συμμετοχή στις παρελάσεις πρέπει να είναι εθελούσια και ίσως πρέπει να δούμε το ζήτημα υπό αυτό το πρίσμα, της εκούσιας συμμετοχής, και να μη σταθούμε θετικά ή αρνητικά».
Αρνητική στις παρελάσεις είναι η Ενωση Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (Χανίων), καθώς, όπως επισημαίνει με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, «Πρέπει να περάσουμε σε ένα νέο επίπεδο επικοινωνίας με τα παιδιά και σ’ αυτή την κατεύθυνση δεν βοηθούν καθόλου διαχωρισμοί, όπως οι “κοντοί” και οι “ψηλοί”, οι “σημαιοφόροι” και οι “άλλοι”, που καλλιεργούνται με τη λογική των παρελάσεων. Το πώς τιμάς το εθνικό μας σύμβολο, τη σημαία, δεν έχει σχέση με την επίδοση αυτού ή εκείνου του μαθητή, αλλά με την κατανόηση της ουσίας κάθε εθνικής επετείου. Να μιλήσουμε απλά και κατανοητά στους μαθητές, αυτό προέχει». *
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΣ
«Γελοιοποίηση αντί για μέθεξη»
«Τείνω να διαμορφώσω την άποψη ότι οι μαθητικές παρελάσεις στις εθνικές και τοπικές εορτές, όπως βλέπουμε να έχουν εξελιχθεί και να γίνονται, ουδέν εξυπηρετούν, δεν βοηθούν στη διατήρηση μνημών και δεν δημιουργούν ανάταση.
Είναι κακώς προετοιμασμένες, οι αρχηγοί των παρελαυνόντων τμημάτων δεν ενδιαφέρονται να δώσουν παλμό, ο βηματισμός είναι άναρχος, πολλοί από τους συμμετέχοντες/ουσες ενδύονται κατά τρόπο έως και προκλητικό και γενικώς προκαλείται θυμηδία. Μάλλον συμβάλλουν σε υποβάθμιση και γελοιοποίηση ιστορικών μνημών και επιτυχιών του λαού μας, παρά σε μέθεξη. Χαρακτηριστική δε βολή τούς δόθηκε στο πρόσφατο παρελθόν από τις καταδικαστέες αντιδράσεις στην αξιέπαινη αρίστευση αλλογενών μαθητών, στους οποίους ακραίοι συμπατριώτες μας αρνήθηκαν να τους το αναγνωρίσουν με τη σημαιοφορία τους στην παρέλαση. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να χαιρόμαστε γι’ αυτούς τους νέους συνέλληνες, παρά να αντιδρούμε.
Σε μια περίοδο απομυθοποιήσεως των πάντων, εξασθενήσεως μνημών και παγκοσμιοποιήσεως, μάλλον επέστη ο χρόνος να παύσουμε να γελοιοποιούμε τις εθνικές εορτές και με τις μαθητικές παρελάσεις» Πρύτανης ΕΜΠ
ΘΟΔΩΡΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑΣ
«Να γίνονται εκδηλώσεις μέσα στα σχολεία»
«Η ιστορική συνείδηση και μνήμη αποτελούν απαραίτητες συνθήκες για την επιβίωση και τη διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας ενός λαού ή / και έθνους.
Κατά συνέπεια, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ενδυνάμωση και διατήρηση αυτών των αξιών, δεν μπορεί παρά να είναι κοινά αποδεκτοί από το σύνολο στο οποίο αναφέρονται. Παρά την αδιαμφισβήτητη αποδοχή τους όμως, ζητούμενο παραμένει ο τρόπος με τον οποίο επιδιώκεται η πραγματοποίηση του κοινού στόχου, ο οποίος εκλαμβάνεται διαφορετικά από τους αρμόδιους παράγοντες της εκπαίδευσης και της πολιτείας. Γιατί η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να βιώνει την αντιφατικότητα της φυσιογνωμίας της, τον ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό από τη μια και την ομφαλοσκοπική εντροπία από την άλλη. Οι μαθητικές παρελάσεις, με τον τρόπο που συνεχίζουν να εμφανίζονται, δεν αποτελούν παρά επιβιώσεις μιας προ πολλού ξεπερασμένης αντίληψης που ιδεολογικά, παιδαγωγικά και κοινωνιολογικά δεν αντιστοιχεί πια στις απαιτήσεις μιας σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας.
Περισσότερο, λοιπόν, από εκδηλώσεις ενός επιφανειακού εντυπωσιασμού και μιας τυπολατρικής εμμονής στην κακώς νοούμενη παράδοση, η απότιση φόρου τιμής στην ιστορική πραγματικότητα και η κοινή αποδοχή της πολιτισμικής μνήμης, πρέπει να εμφανιστούν με διαφορετική μορφή. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και κηδεμόνες και γενικότερα ολόκληρη η συγκεκριμένη κατά περίπτωση μαθητική κοινότητα μπορούν να πραγματοποιούν εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου μέσα στον χώρο του σχολείου και με ποικίλες δράσεις (θεατρικό παιχνίδι και παράσταση, χάπενινγκ και πολυθέαμα) βιωματικού χαρακτήρα να έρθουν σε άμεση επαφή με το ιστορικό παρελθόν, ώστε να συνειδητοποιήσουν πραγματικά την εθνική τους ταυτότητα.
Αυτός είναι, ίσως, ο καλύτερος τρόπος για την επίτευξη του τελικού αποτελέσματος, περισσότερο από ανούσιες φιέστες, με συχνά κιτς εμφάνιση».
Καθηγητής Θεατρολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ
«Εχουν κάτι από πασαρέλα αλλά και συντροφικότητα»
«Βαριόμουνα, από μικρός, να συμμετέχω σε παρελάσεις, αλλά και με γοήτευαν -εξάλλου ήταν μια ευκαιρία να φλερτάρουμε με τα κορίτσια των Θηλέων, που ανέβαζαν τη φούστα πάνω απ’ το γόνατο και μας τρέλαινε η μοβ κλείδωση, τα κοντά λευκά καλτσάκια, η απαρχή των μηρών.
Δεν ξέρω, πια, αν είναι χρήσιμες ή όχι, και με ποια έννοια άραγε; Πάντως, πέρα από τις πολιτικές εμμονές και ιδιοτέλειες, ένθεν και ένθεν (οι πιο φοβερές ήταν οι παρελάσεις στη Σοβιετία, με τους στρατηγούς να έχουνε καπλαντισμένα τα στήθη από γαλόνια), το να βλέπω τόσους νέους μαζί είναι κάτι που ακόμα με γοητεύει, μέσα στη γεροντοκρατία. Και, παρ’ ότι δεν έχω παιδιά, κατανοώ τη συγκίνηση, ίσως και την περηφάνια των γονιών. Ανθρώπινο. Εξάλλου και η επαναστατική γυμναστική άλλων ομάδων, με λάβαρα και σημαίες, είναι μια μορφή παρέλασης, που επίσης μου αρέσει. Το πράγμα, σε κάθε περίπτωση, περιέχει κάτι από πασαρέλα, συντροφικότητα, συν ολίγον φρόνημα. Ιδίως αν η μέρα είναι φαντασμαγορική και η σημαιοφόρος γιορτάζει του Αγίου Διμετρίου». Συγγραφέας
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ
«Μιλιταρισμός και εθνικοφροσύνη»
«Η απάντηση (θετική ή αρνητική) στο ερώτημα αν πρέπει να καταργηθούν οι παρελάσεις εξαρτάται από τον στόχο που εξυπηρετούν σήμερα οι σχολικές παρελάσεις στο πλαίσιο της αγωγής του πολίτη.
Αν θεωρήσουμε ότι οι παρελάσεις εντάσσονται στο εκπαιδευτικό έργο (πάντως καταναλώνουν εκπαιδευτικό χρόνο), ποιος ακριβώς είναι ο παιδαγωγικός τους ρόλος;
Η μιλιταριστική οργάνωση, ο αποκλεισμός όλων εκείνων (μικρών παιδιών, πάντως) που δεν “δικαιούνται” να μοιράζονται τη γαλανόλευκη βάσει σοβινιστικών συνειρμών, τα “σκάνδαλα” που ξεσπούν κατά καιρούς με θύματα άριστους μεν αλλά αλλοδαπούς μαθητές δεν αφήνουν περιθώρια παρανόησης ως προς το συμβολισμό της παρέλασης. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μεταπολεμικά η υπεράσπιση της σημαίας εναποτίθετο μόνο σε όσους πρόσφεραν τα εχέγγυα της εθνικής “αυθεντικότητας”, η οποία ταυτιζόταν με την “εθνικοφροσύνη”, και ότι οι παρελάσεις ως επιβεβαίωση “εθνικοφροσύνης” άνθησαν κατεξοχήν στην περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Στη σύγχρονη δημοκρατική Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να εξακολουθεί να υπάρχει ένας απαρχαιωμένος θεσμός που διδάσκει τη στρατιωτική πειθαρχία ολοκληρωτικών καθεστώτων. Εχουμε αναρωτηθεί ποιες αξίες και ποια πρότυπα συμπεριφοράς εμπνέει στις νέες γενιές μια στρατιωτικού ύφους τελετή με πειθαρχημένο βηματισμό και ομοιόμορφες στολές;».
Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΑΡΟΣ
«Μόνο ανατριχίλα μου προκαλούν»
«Δεν μ αρέσουν καθόλου οι παρελάσεις. Για να κάνω σαφή τη θέση μου, τις βρίσκω φασιστικές.
Τα φασιστικά καθεστώτα στηρίζονται σ’ αυτή την ανόητη επίδειξη βηματισμού υπηκόων τους, που επί το πλείστον συμμετέχουν υποχρεωτικά (και υποχρεώνεις με πολλούς τρόπους κάποιον) για να δείξουν τι άραγε;… πως τον ΛΟΚατζή άμα θες τον κάνεις μαζορέτα, που και στριφογυρνά το όπλο και βηματίζει στον ρυθμό… αστεία πράματα.
Ολα αυτά τα ΛΟΚ-ΟΥΚ-ΠΟΥΚ…-ΚΔΟΑ μού φαίνονται πολύ γελοία όταν βολτάρουν καμαρωτά στην Πανεπιστημίου. Ακόμα ηχεί στ’ αυτιά μου η φωνή του εκφωνητή της ΥΕΝΕΔ να τσαμπουκαλεύεται με τον επίδοξο εισβολέα που θα δει τα μούσκουλα και όχι να τολμήσει… αλλά ούτε να του περάσει από το νου. Η έννοια της μαθητικής παρέλασης μου προκαλεί ανατριχίλα. Με υποχρέωσαν να παρελάσω επί χούντας, και ποτέ δεν το αποδέχτηκα, αλλά που υποχρέωσαν την κόρη μου να παρελάσει το 2000, ποτέ δεν το κατάλαβα. Τη στιγμή μάλιστα που “υπερπατριώτες” απαγορεύουν σε άριστους “μετέχοντες της ελληνικής παιδείας” να παρελάσουν. Φαίνεται πως η Ελλάδα σήμερα μπορεί να μην είναι περήφανη για τα μυαλά που τρέφει και γαλουχεί, αλλά είναι περήφανη για τα μπούτια που την περπατούν και την παρελαύνουν».
Σύλλογος διδασκόντων του 1ου Πειραματικού Δ.Σ. Θεσσαλονίκης του ΠΤΔΕ του ΑΠΘ:
Ανακοίνωση για την επιβολή συμμετοχής του σχολείου μας στην παρέλαση
22/3/2015
Ο Σύλλογος διδασκόντων του 1ου Πειραματικού Δ. Σ. Θεσσαλονίκης του ΠΤΔΕ του ΑΠΘ, με αφορμή την άνωθεν επιβολή συμμετοχής του σχολείου μας στην παρέλαση για δεύτερη συνεχή χρονιά, παρά τη διαφορετική μας άποψη, θεωρώντας ότι οι παρελάσεις δεν βρίσκουν ούτε καν στοιχειώδες έρεισμα σε οποιαδήποτε επιστημονική παιδαγωγική προσέγγιση και αντιβαίνουν κατάφωρα τις αρχές του σεβασμού της διαφορετικότητας, της ειρήνης και των ίσων δικαιωμάτων, που το σύγχρονο σχολείο καλείται να υπηρετήσει, αποφάσισε μέσα από τη δημοσιοποίηση αυτού του κειμένου να καταθέσει τις επιστημονικές- παιδαγωγικές του αντιρρήσεις σχετικά με το ρόλο των μαθητικών παρελάσεων συνολικά*.
Μικρό ιστορικό
Το μαθητικό συμπλήρωμα στις στρατιωτικές παρελάσεις ξεκίνησε στα χρόνια του Μεταξά, όταν η ομοιομορφία της εμφάνισης μαθητών και μαθητριών ήταν δεδομένη, ενώ η στρατιωτικοποίηση της νεολαίας (βλ. Ε.Ο.Ν.) ήταν βασικός στόχος του καθεστώτος. Από τότε οι μαθητικές παρελάσεις συνεχίζονται αδιάλειπτα καθοριζόμενες από ένα θολό νομοθετικό πλαίσιο -«προαιρετικά και με το ζόρι», παρά την καταδίκη της χώρας μας από το ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το θέμα της υποχρεωτικότητας της συμμετοχής μαθητών και εκπαιδευτικών σ΄ αυτές. Η μόνη περίοδος που τέθηκε ουσιαστικά ζήτημα κατάργησής τους ήταν αμέσως μετά τη χούντα. Όμως οι παρελάσεις έμειναν ανέγγιχτες από οποιαδήποτε απόπειρα «εκσυγχρονισμού» ακολούθησε και έτσι μέχρι σήμερα μαθητές και μαθήτριες συνεχίζουν να παίζουν τα στρατιωτάκια με τους εκπαιδευτικούς (και ιδίως τους/τις γυμναστές/τριες) σε ρόλο «επιλοχία».
Από τη σκοπιά της παιδαγωγικής
Προφανώς, η μαθητική παρέλαση (και μάλιστα στρατιωτικού τύπου) δεν αντέχει ούτε τη στοιχειώδη κριτική προσέγγιση από οποιαδήποτε σύγχρονη παιδαγωγική σκοπιά. Αφού όλα στην παρέλαση παραπέμπουν σε παιδαγωγικούς αρχαϊσμούς στρατιωτικού τύπου. Γι’ αυτό και όλη η προετοιμασία είναι μια ξεκομμένη δράση στο χώρο του σχολείου. Συναντά τη χαρούμενη αποδοχή των μαθητών/τριών, μόνο γιατί γίνεται «έξω» και αντιμετωπίζεται με την ιλαρότητα ενός παιχνιδιού ρόλων. Έτσι όμως η «εγχάραξη» επιτυγχάνεται πολύ ευκολότερα, αφού οι «συνθήκες πρόσληψης» είναι σχεδόν ιδανικές (πολύ θα θέλαμε ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας να γίνεται «έξω» και με «παιχνιώδη» διδακτική προσέγγιση).
Όμως τι ακριβώς «εγχαράσσεται»;
α) Διαχωρισμός-διακρίσεις: αγόρια μπροστά, κορίτσια πίσω (ολοφάνερα σεξιστικό), αλλά και ψηλοί/ές μπροστά, κοντοί/ές πίσω (ολοφάνερα ακατανόητο) . Και κυρίως άξιοι/ες ξεχωριστά -η Ελλάδα της σημαίας-πληβείοι πίσω. Μάλιστα η εξάδα μόνο πηγαίνει συνήθως στη Δοξολογία και πάντα μπροστά- ξεκομμένη από τον υπόλοιπο μαθητικό όχλο. Εδώ, συναντάμε και το μεγάλο θέμα της απόρριψης των παιδιών με αναπηρίες. Η εγκύκλιος που επιτρέπει και τη συμμετοχή ανάπηρων στην πράξη περιορίζεται στους/ις σημαιοφόρους και αποτελεί καταφανώς επικοινωνιακό τρικ, που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γενικευτεί, αφού οι απαιτήσεις για τη συμμετοχή στα «παρελαύνοντα τμήματα» δεν σέβονται διόλου τις ιδιαίτερες δυσκολίες και ανάγκες αυτών των παιδιών.
β) Θηριοδαμαστικός παβλοφισμός: Όλοι/όλες περπατάμε με το ίδιο αφύσικο βήμα, μετά από πολύωρη, μάλιστα, εκγύμναση , που μετατρέπει το σχολείο σε τσίρκο. Για να μπορούμε να «στοιχιζόμαστε» βλέποντας μόνο το κεφάλι του μπροστινού μας και να «ζυγιζόμαστε» ρίχνοντας ματιές στο πλάι στο/στη διπλανό/ή μας και εντέλει να κινούμαστε σαν ρομποτάκια με το ρυθμό που επιβάλλει -παβλοφικά-η σφυρίχτρα ή το «ένα στο αριστερό».
γ) Αγελισμός – ομοιομορφία: συνδέεται με το προηγούμενο όσον αφορά στην κίνηση στο χώρο, αλλά επεκτείνεται και στην ενδυμασία. Την πιο ορατή προσπάθεια υποταγής του ατόμου στη μαζική ομοιομορφία του συνόλου. Τώρα τελευταία, μάλιστα, έχουμε σύνδεση του εθνικοσοσιαλιστικού αυτού κατάλοιπου με το θεσμό της χορηγίας. Συνήθως φροντιστήρια «χορηγούν» μέρος (φουλάρια, γιλέκα, μπερέδες κ.λ.π.) της ενδυμασίας.
δ) Υποβιβασμός του ελεύθερου πολίτη σε υποταγμένο «υπήκοο»: Από ποιο φεουδαρχικό χρονοντούλαπο άραγε βγαίνουν αυτοί οι «επίσημοι» που στέκονται κάθε φορά στην εξέδρα (δεσπότης, στρατηγός, νομάρχης -οι αρχές και εξουσίες του τόπου) επιθεωρώντας με βλοσυρό βλέμμα τους υπηκόους τους, καθώς αυτοί τους «αποδίδουν τιμές» (γιατί άραγε;) στρέφοντας την κεφαλή δεξιά (ενώ ταυτόχρονα κοιτάνε λοξά τη «στοίχισή» τους και ακόμα πιο λοξά τη «ζύγισή» τους);
ε) Κιτς και αισθητική κακογουστιά: Εκτός από τον τρόπο που κινούμαστε και τα ρούχα που φοράμε στην παρέλαση ακούμε και μουσική (δεν υπάρχει τελετουργία χωρίς μουσική υπόκρουση άλλωστε, εκτός από αυτές που απαιτούν πλήρη σιωπή). Και τι μουσική! Στρατιωτικά εμβατήρια (την κακοποίηση, δηλαδή, της όποιας συμφωνικής παράδοσης της Δύσης) που επενδύουν μουσικά κάποια άτεχνα στιχάκια εθνικιστικού κρεσέντου.
στ) Eθνικιστική μονοπολιτισμικότητα: Παρά τα ρητορικά φληναφήματα περί «σεβασμού των πολιτισμικών διαφορών» οι παρελάσεις αποτελούν έναν ακόμη μηχανισμό (τον πιο χοντροκομμένο, ίσως) για την επιβολή είτε της αφομοίωσης είτε της ρατσιστικής απόρριψης και του αποκλεισμού του «διαφορετικού» από την εκπαιδευτική διαδικασία. Οι «καθιερωμένες» πλέον αντιπαραθέσεις γύρω από το ζήτημα των αλλοδαπών σημαιοφόρων το αποδεικνύουν περίτρανα.
Συνοπτικά,
Η ολοκληρωτική νοοτροπία, ο αποκλεισμός και οι διακρίσεις, ο μιλιταρισμός, η ψυχολογία μαζικής πειθαρχίας και η αφομοίωση δεν έχουν προφανώς καμιά σχέση με την κατάκτηση της ιστορικής γνώσης και την κριτική προσέγγιση της συλλογικής μνήμης από τους/τις μαθητές/τριες.
Αν κάτι πρέπει να διδάσκονται τα παιδιά από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο είναι αυτό που χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωναν στους δρόμους με τη λήξη του πολέμου:
“Ποτέ πια πόλεμος, ποτέ πια φασισμός στη γη”
Κι αυτό φυσικά δε μπορεί να γίνει μέσα από την παρέλαση, το αντίθετο μάλιστα.
*Το εποπτικό συμβούλιο των Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων του ΠΤΔΕ-ΑΠΘ υποστηρίζει
ομόφωνα την απόφαση του συλλόγου διδασκόντων του 1ου Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου του ΠΤΔΕ-ΑΠΘ για τις παρελάσεις, θεωρώντας τις παρελάσεις ως συντηρητικά ιδεολογικά σύμβολα και αναχρονιστικές πρακτικές που αντιτίθενται στην υπόσχεση της Παιδαγωγικής ως επιστήμης της εκπαίδευσης για ένα ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο για όλα τα παιδιά, που προετοιμάζει το δημιουργικό, κοινωνικό, ικανό για συνεργασία και ολόπλευρα ολοκληρωμένο άνθρωπο.
Το εποπτικό συμβούλιο
Τάσος Λιάμπας Λέκτορας, Αθανάσιος Αϊδίνης Επίκουρος καθηγητής, Έφη Παπαδημητρίου Λέκτορας
Μαθητικές παρελάσεις, ένας θεσμός με παράδοση αλλά και μέλλον
άρθρο του Γ. Ιωάννου, 22/3/2015
Είναι πλέον «θεσμός»να γίνεται αυτή την περίοδο η ίδια συζήτηση.
Συζήτηση για το αν πρέπει να συνεχιστεί ή όχι ο θεσμός των παρελάσεων;
Επειδή είμαι εκπαιδευτικός το θέμα με απασχολεί ιδιαίτερα. Έχω ακούσει διάφορες απόψεις και επιχειρήματα τα οποία θα εκθέσω, αλλά και θα πάρω θέση.
Ακούγεται λοιπόν:
1) Οι παρελάσεις και η μαθητική παρέλαση είναι κατάλοιπο φασιστικών καθεστώτων, και γίνονται μόνο στην Ελλάδα…
Πράγματι ο θεσμός ξεκίνησε από τον δικτάτορα Ι. Μεταξά. Γιατί όμως ότι ξεκίνησε από τον Μεταξά είναι απαραιτήτως κακό και πρέπει να το καταργήσουμε; Δηλαδή αποκλείεται να υπάρχει μια ενέργεια ενός δικτάτορα που να είναι σε θετική κατεύθυνση;
Όσο για το «φασιστικό κατάλοιπο», υπενθυμίζουμε ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε κατά του φασισμού. Η μαθητική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου γίνεται για να τιμήσουμε τον αγώνα και την αντίσταση κατά του φασισμού.
Σε ότι αφορά τώρα το γεγονός ότι σε άλλες χώρες ευρωπαϊκές δεν γίνονται παρελάσεις, οφείλουμε να τονίσουμε ότι δεν έχουν όλα τα κράτη την ίδια ιστορία και δεν έχουν την ίδια συμβολή στην εξέλιξη της ιστορίας. Χώρες που παραδόθηκαν λ.χ. σε έναν μόνο μοτοσικλετιστή, χωρίς να πέσει ούτε μια τουφεκιά, ποιόν να τιμήσουν και γιατί να κάνουν παρελάσεις;
2) Ο θεσμός έχει ξεφτίσει. Αντί παρελάσεων να γίνονται άλλες εκδηλώσεις στα σχολεία, με ομιλίες, προβολές κ.τ.λ. …
Σύμφωνοι. Ποιος εμποδίζει όμως τα σχολεία να πραγματοποιούν τις παράλληλες εκδηλώσεις; Να γίνονται και αυτές για να μαθαίνουν την ιστορία μας τα παιδιά μας!
3) Οι παρελάσεις δεν έχουν καμία εκπαιδευτική αξία…
Δεν συμφωνώ. Ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή της κατάπτωσης ηθών και αξιών, έχει τεράστια διδακτική και διαπαιδαγωγητική σημασία να υπενθυμίζουμε στα παιδιά το μεγαλείο της θυσίας για το κοινό συμφέρον, το συλλογικό αγώνα και την αντίσταση, την αγάπη για την πατρίδα και την ελευθερία. Όταν μάλιστα τα παιδιά συμμετέχουν παρελαύνοντας σ’ αυτή την «υπενθύμιση», γίνονται κοινωνοί τέτοιων μηνυμάτων.
4) Οι παρελάσεις δεν έχουν πια ιστορική αξία…
Λάθος. Ο εορτασμός της Εθνικής Επετείου και με μαθητικές παρελάσεις υπενθυμίζει στις νεότερες γενιές τον ηρωισμό των πατεράδων μας. Η αυτογνωσία ενός λαού είναι κυρίαρχη προϋπόθεση για τη διατήρησή του. Η ιστορική μνήμη, οι ρίζες, όπως λέμε. Ιδιαίτερα σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της ενσωμάτωσης του Ελληνικού λαού στο παγκόσμιο χωνευτήρι, κάθε προσπάθεια που υπονομεύει το συλλογικό παρελθόν στρέφεται ουσιαστικά κατά του μέλλοντός μας.
5) Η κοινωνία είναι αντίθετη με τις παρελάσεις…
Από πού προκύπτει αυτό; Σε όλη τη χώρα, σε κάθε πόλη συγκεντρώνονται χιλιάδες πολίτες για να παρακολουθήσουν την παρέλαση. Με αισθήματα χαράς και υπερηφάνειας.
Η κοινωνία θέλει τις παρελάσεις! Το αποδεικνύει εξάλλου και η στάση του ίδιου του Υπουργείου Παιδείας. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, αλλά και ο ίδιος ο υπουργός είχαν δώσει δεκάδες συνεντεύξεις, όταν βρίσκονταν στην αντιπολίτευση, όπου έπαιρναν θέση υπέρ της κατάργησης των μαθητικών παρελάσεων και αντικατάστασής τους με άλλες εκδηλώσεις. Τώρα όμως που κατέχουν τις κυβερνητικές “καρέκλες” δεν υλοποιούν τις προεκλογικές τους θέσεις.
Είναι σίγουρο ότι δεν πιστεύουν ότι η κατάργηση των μαθητικών παρελάσεων αποτελεί “μονομερή ενέργεια” ενάντια στους θεσμούς… Ούτε στο Eurogroup ούτε στη Σύνοδο Κορυφής οι “εταίροι” μας έθεσαν ζήτημα για την υπογραφή και την τήρηση της συμφωνίας “γέφυρας” τη διενέργεια μαθητικών παρελάσεων.
Η κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας με μια απόφαση τους τώρα θα μπορούσαν να τις καταργήσουν.
Δεν το τολμούν όμως, γιατί πιστεύουν ότι η κατάργηση των μαθητικών παρελάσεων θα έχει την αντίδραση της κοινωνίας, και δεν θέλουν να αναλάβουν το βαρύ πολιτικό κόστος που θα έχει μια τέτοια πολιτική απόφαση.
Ανάλογη στάση επίσης κράτησαν και δημοτικοί άρχοντες που εκλέχτηκαν με την υποστήριξη της Αριστεράς. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ίσως είναι ο Δήμος Χαλανδρίου που πέρυσι η μαθητική νεολαία έκανε παρέλαση και με τον ύμνο του Ε.Α.Μ. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι η φετινή παρέλαση της 25ης Μαρτίου στην πλατεία Συντάγματος θα έχει και πιο “πανηγυρικό” χαρακτήρα.
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
Γ. Ιωάννου, δάσκαλος
άρθρο της Ε. Λαζαρίδου, 21/3/2015
Ένα δύο, εν δυο! Ένα στ’αριστερό! Προσοχή!
Παραγγέλματα σε συνδυασμό με σφυρίχτρες, τύμπανα και στρατιωτικά εμβατήρια. Αυτά θα ακούσεις αν περάσεις κάθε χρόνο τέτοιες μέρες έξω από τα σχολεία της χώρας. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ετοιμάζονται για την παρέλαση με την οποία θα τιμήσουν την εθνική μας επέτειο.
Ατελείωτες ώρες κλεμμένες από τη διδασκαλία και αφιερωμένες στον σκοπό αυτό, ενώ δάσκαλοι και γυμναστές πασχίζουν να παρουσιάσουν ένα θέαμα που να μοιάζει με στρατιωτικό άγημα. Οι οδηγίες προς τα πιτσιρίκια; Υποχρεούνται να περπατήσουν ο ένας πίσω από τον άλλον, σε ευθεία γραμμή, χωρίς να παρεκκλίνουν, να κινούν ζωηρά τα χέρια τους, όχι όμως υπερβολικά, δεν πρέπει να χάσουν το βήμα τους, ούτε να επιταχύνουν, ούτε να επιβραδύνουν, ούτε να πατήσουν τον μπροστινό τους και να έχουν σταθερή απόσταση από τον διπλανό τους, όχι μεγάλη, ούτε μικρή.
Μπροστά μπαίνουν πάντα οι άριστοι, οι μόνοι δηλαδή που έχουν δικαίωμα να φέρουν την ελληνική σημαία είναι εκείνοι που έχουν καλές επιδόσεις στα μαθήματα, λες και οι παππούδες μας που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο ήταν όλοι διπλωματούχοι. Στη συνέχεια τοποθετούνται οι ψηλότεροι, οι πιο ευπαρουσίαστοι, με τη σειρά να ακολουθεί φθίνουσα πορεία. Αποτέλεσμα; Πολλά παιδιά είναι πάντα καταδικασμένα να βλέπουν τις πλάτες των συμμαθητών τους επειδή δεν είναι αρκετά ψηλά ή δεν τα πάνε καλά στα μαθήματα. Ο «χοντρούλης», η «ασουλούπωτη» και το αγόρι με το κινητικό πρόβλημα μένουν πάντα στο τέλος για να μην καθυστερήσουν ή ασχημύνουν ή ντροπιάσουν την τελετή, με όποιες συνέπειες έχει αυτό στην ψυχολογία τους.
Όλα έτοιμα λοιπόν για τη μεγάλη στιγμή. Βέβαια, όχι όλα, καθώς σε πολλά παιδιά έτυχε κάτι τελευταία στιγμή και δε θα μπορέσουν να παρευρεθούν (και δεν είναι δικαιολογία για κοπάνα). Οι υπόλοιποι ξεκινούν! Στο τρίτο βήμα ο ρυθμός πάει περίπατο, οι αποστάσεις έχουν καταργηθεί, τα γέλια δίνουν και παίρνουν, περπάτημα αδιάφορο, άλλα παιδιά να ψάχνουν τη μαμά τους για να τα βγάλει φωτογραφία και άλλα να εγκαταλείπουν πρόωρα την παρέλαση για να πάνε στην πλατεία για παιχνίδι ή καφέ. Δε λείπουν φυσικά και οι περιπτώσεις όπου η παρέλαση συγχέεται με την πασαρέλα (μοιάζουν κιόλας οι λέξεις) και πολλά παιδιά βρίσκουν την ευκαιρία να κάνουν επίδειξη του μαλλιού, του σώματος ή των ρούχων τους, ενώ άλλες φορές γονείς τα “ψάλλουν” στους εκπαιδευτικούς καθώς δεν έδωσαν τη σημαία στο παιδί τους ή το έβαλαν στο τέλος της γραμμής κι ας έδωσαν μια περιουσία για τα καινούρια του ρούχα.
Κάπως έτσι η μαθητιώσα νεολαία αποδίδει φόρο τιμής στους νεκρούς του πολέμου και στους ήρωες της ιστορίας μας. Χωρίς να το θέλει όμως, μάλλον τους προσβάλλει. Με λίγα λόγια, το μόνο μας μέλημα για τις εθνικές επετείους είναι η στρατιωτικοποίηση των παιδιών και όχι η απόκτηση συνείδησης των ιστορικών γεγονότων, κάτι που φαίνεται από τις απαντήσεις τους για τον λόγο του σημερινού εορτασμού, οι οποίες μας αφήνουν άφωνους. Δίνουμε όλο το βάρος στην παρέλαση, έναν θεσμό αναχρονιστικό, απομεινάρι άλλων εποχών που γεννά ανισότητες και αδικίες και δεν έχει θέση σε ένα δημοκρατικό σχολείο, ενώ θα μπορούσαμε αντ’ αυτού να οργανώσουμε εκδηλώσεις με ουσιαστικό νόημα για τα παιδιά, σε επίπεδο σχολείων ή δήμων: Ιστορικά αφιερώματα, ομιλίες των ίδιων των παιδιών για τα γεγονότα και τα συναισθήματα που τους προκαλούν, εικαστικά δρώμενα (τραγούδια/χορούς), επίσκεψη σε ιστορικά μνημεία, συγκέντρωση και μελέτη μαρτυριών, προβολές ταινιών, αναπαραστάσεις μαχών, εκθέσεις φωτογραφίας κ.α.
Η απόδοση τιμής στους νεκρούς μας είναι αδιαμφισβήτητη υποχρέωση. Αυτό όμως προϋποθέτει βαθιά γνώση και κατανόηση των γεγονότων. Ο σεβασμός δεν αποδίδεται με επιδείξεις στρατιωτικών ικανοτήτων, που αποτελούν φόρο τιμής μόνο προς τους αυτοαποκαλούμενους “επισήμους” της εκδήλωσης αλλά με την αναγνώριση της θυσίας και της προσφοράς των προγόνων μας, κάτι που μπορεί να γίνει και με λιγότερες φανφάρες και σφυρίγματα.
Last modified: 21 Μαρτίου 2015
