Νευροεπιστήμονες του Πανεπιστημίου Κολούμπια και του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια δημοσιοποίησαν πριν από μερικές ημέρες την πληρέστερη έρευνα – μέχρι σήμερα – για τη σχέση των κοινωνικοοικονομικών παραγόντων με την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών. Τα αποτελέσματα δείχνουν πως η διανοητική ανάπτυξη των παιδιών σχετίζεται άμεσα με την οικονομική κατάσταση των γονιών τους και σε καμία περίπτωση η ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν συνδέεται με φυλετικές ή εθνοτικές διαφορές.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας «Family income, parental education and brain structure in children and adolescents» (Οικογενειακό εισόδημα, μόρφωση των γονέων και δομή του εγκεφάλου σε παιδιά και εφήβους), που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Neuroscience», «οι ευνοϊκές συνθήκες που απολαμβάνουν εν γενεί τα παιδιά εύπορων οικογενειών μπορούν να επηρεάσουν τη δομή του εγκεφάλου ενός παιδιού». Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές «τα αποτελέσματα της έρευνας παρέχουν νέα σημαντικά επιχειρήματα για την έγκαιρη καταπολέμηση της φτώχειας και τις πολιτικές παρεμβάσεις προς αυτήν την κατεύθυνση».

Το οικογενειακό εισόδημα συνδέεται με παράγοντες όπως η διατροφή, η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, η ψυχαγωγία ακόμη και το περιβάλλον διαβίωσης (καθαρός αέρας κλπ). Όλα τα στοιχεία που συνθέτουν το περιβάλλον ενός παιδιού μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου του.

«Ο εγκέφαλος είναι το προϊόν τόσο της γενετικής, όσο και της εμπειρίας και η τελευταία είναι ιδιαίτερα ισχυρή στο να διαμορφώνει την ανάπτυξη του εγκεφάλου στην παιδική ηλικία. Γι’ αυτό, παρεμβάσεις ώστε να βελτιωθούν οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, η οικογενειακή ζωή και οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες μπορούν να επιφέρουν τεράστια διαφορά», δήλωσε η Κίμπερλι Νόουμπλ, επικεφαλής της έρευνας και νευροεπιστήμονας από το πανεπιστήμιο Κόλουμπια.

Η Ελίζαμπεθ Σόουελ, επίσης επικεφαλής της έρευνας και νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, υπογράμμισε πως «το μήνυμά μας δεν είναι ότι “αν είσαι φτωχός, ο εγκέφαλός σου θα είναι μικρότερος και δεν μπορεί να γίνει τίποτε γι’ αυτό”. Κατά κανένα τρόπο δεν είναι αυτό το μήνυμα. Η βελτίωση της πρόσβασης στους πόρους που θα εμπλουτίσουν το αναπτυξιακό περιβάλλον του παιδιού, μπορούν να αλλάξουν την τροχιά της εγκεφαλικής ανάπτυξης προς το καλύτερο».

Επίσης, τόνισε πως τα ευρήματα «δεν σημαίνουν ότι κατ’ ανάγκη κάθε παιδί με μειονεκτική κοινωνικοοικονομική κατάσταση θα αποδίδει χειρότερα από κάθε ευκατάστατο παιδί», καθώς η μελέτη καταδεικνύει μια γενική τάση, που ασφαλώς δεν ισχύει σε όλες τις επιμέρους περιπτώσεις των παιδιών.

Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει τόσο η μεγάλη διαφορά στην εγκεφαλική ανάπτυξη του παιδιού μεταξύ πλούσιων και φτωχών οικογενειών, όσο και οι σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού από μικρές εισοδηματικές διαφορές στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Αντίθετα στις ισχυρότερες οικονομικά τάξεις, το οικογενειακό εισόδημα δεν φαίνεται να έχει επίδραση. Η σχέση οικογενειακού εισοδήματος και ανάπτυξης του εγκεφάλου δεν είναι γραμμική, σημειώνουν οι επιστήμονες: «Στα χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος, κάθε πρόσθετη αύξηση οδηγεί σε σχετικά μεγαλύτερες αυξήσεις στην επιφάνεια του εγκεφαλικού φλοιού, ενώ η επίδραση τείνει να εκμηδενίζεται στα υψηλότερα επίπεδα».

Οι ερευνητές εξέτασαν την ανάπτυξη του εγκεφαλικού φλοιού συνολικά 1.099 παιδιών, ηλικίας από 3 έως 20 ετών. Όπως προέκυψε η επιφάνειά του εξωτερικού και πιο εξελιγμένου μέρους του εγκεφάλου ήταν κατά μέσο όρο 6% μεγαλύτερη στα παιδιά από οικογένειες με ετήσιο εισόδημα άνω των 150.000 ευρώ (περίπου 137.000 ευρώ), σε σύγκριση με τα παιδιά από οικογένειες με ετήσιο εισόδημα έως 22.500 δολαρίων (περίπου 23.000 ευρώ). Επίσης, όπως τονίζουν οι επιστήμονες, δεν προκύπτει καμία διαφορά που να σχετίζεται με βάση τη φυλή ή την εθνικότητα. «Η σχέση κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και δομής του εγκεφάλου ήταν ίδια, ανεξάρτητα από φυλετικές διαφορές», σημειώνουν.

Στην έρευνά τους οι επιστήμονες υπογραμμίζουν επίσης πως παρά τη σαφή συσχέτιση μεταξύ της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και του μεγέθους του εγκεφαλικού φλοιού, οι λόγοι αυτής της σχέσης δεν είναι ακόμη σαφής. Η χαμηλή κοινωνικοοικονομική θέση μιας οικογένειας θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου λόγω του στρες, που προκαλείται από τα οικονομικά προβλήματα, ή λόγω της μεγαλύτερης έκθεσης σε περιβαλλοντικές τοξίνες. Θα μπορούσε ακόμη να οφείλεται σε ανεπαρκή διατροφή ή στο μορφωτικό επίπεδο των γονιών και την «γνωστική διέγερση» που θα μπορούσαν να προσφέρουν στα παιδιά τους.