Την ίδια στιγμή που οι συνθήκες του υφιστάμενου τρόπου ζωής απαιτούν από τον σύγχρονο ενήλικα να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει σε αυξημένο ποσοστό ευθυνών, η υπερπροστασία των σημερινών γονέων προς τα παιδιά τους τείνει να γίνει ο κανόνας κι όχι η εξαίρεση, έχοντας αντιστρόφως ανάλογα αποτελέσματα όσον αφορά τα εφόδια που ένα παιδί χρειάζεται για να επιβιώσει στη «ζούγκλα» της ζωής. Πρόκειται για μια σύγχρονη μάστιγα, για την οποία οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η προσπάθεια διαμόρφωσης ενός περιβάλλοντος απόλυτης ασφάλειας κι επιτυχίας από την πλευρά των γονιών, μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές, σπρώχνοντας τα είτε στο δρόμο του άγχους, είτε σε αυτόν της επιθετικότητας.
Ποιά είναι η σωστή ποσότητα προστασίας που οι γονείς θα πρέπει να παρέχουν στα παιδιά τους, είναι το επιτακτικό ερώτημα που απασχολεί όλο και περισσότερες οικογένειες, σε παγκόσμια κλίμακα. Σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές έρευνες, αποδεικνύεται στις χώρες μεσαίου και υψηλού βιοτικού επιπέδου τα παιδιά του σήμερα να είναι πιο ασφαλή από ότι έχουν υπάρξει ποτέ, με παράγοντες όπως το bulling και η παχυσαρκία να τα απειλούν –βάσει πραγματικών στοιχείων- πολύ περισσότερο από απαγωγείς και παιδόφιλους. Τα στατιστικά ωστόσο δεν φαίνεται να πτοούν τους γονείς από το να υπερχαΐδεύουν τους γόνους τους, με τους ίδιους τους ειδικούς που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά την υπερπροστασία, να εφαρμόζουν πολλές φορές τις ίδιες πρακτικές που κατηγορούν, όταν το ζήτημα αφορά τα δικά τους παιδιά.
Δάσκαλε που δίδασκες…
Ο Michael Ungar, οικογενειακός σύμβουλος και καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας στο πανεπιστήμιο Dalhousie αναλύει στο δίκτυο Alternet, γιατί οι γονείς πρέπει να σπάσουν το φράγμα της ασφάλειας των παιδιών τους, προκειμένου να τους ανοίξουν το δρόμο για μια ευτυχισμένη ενήλικη ζωή. Κατά τη θητεία του ως οικογενειακός σύμβουλος ο Ungar, αντί να εστιάζει στο να πείσει τους γονείς ότι ο κόσμος δεν είναι τόσο επικίνδυνος όσο νομίζουν κι ότι θα έπρεπε να πάψουν να επιβλέπουν σε τόσο μεγάλο βαθμό τα παιδιά τους, επικεντρώνεται στο να καταλάβουν γιατί πρέπει να τους δίνουν ευκαιρίες να βιώνουν διαχειρίσιμες ποσότητες ρίσκου και ευθυνών.
Για να καταστεί αυτό κατανοητό στους γονείς που ζητούν την άποψη του, τους απευθύνει τέσσερις ερωτήσεις. Πρώτα από όλα τους καλεί να θυμηθούν τις ευθύνες και τα ρίσκα που εκείνοι κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν όταν ήταν στην ηλικία των παιδιών τους, τι έμαθαν από τις εμπειρίες εκείνες, πόσο χρήσιμα τους φάνηκαν τα όσα έμαθαν στην ύστερη ζωή τους, για να τους ρωτήσει στο τέλος πώς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα πάρουν τα ανάλογα μαθήματα. Αυτή η τελευταία ερώτηση σκοπό έχει να κάνει τους γονείς να καταλάβουν το ότι το να πάψουν να τυλίγουν τα παιδιά τους με τη μεμβράνη της προστασίας τους, δεν αποτελεί δείγμα αμέλειας τους αλλά αντιθέτως θετική δράση για τα παιδιά τους.
Το ζήτημα που προκύπτει αν τελικά οι γονείς πειστούν για την αξία του «ζην επικινδύνως», είναι ποιό είναι το σωστό ποσοστό επικινδυνότητας στο οποίο πρέπει να εκθέσουν τα παιδιά τους. Τα θετικά αποτελέσματα προκύπτουν όταν το παιδί εκτίθεται σε τέτοιο επίπεδο άγχους που αφενός να απαιτεί το σύνολο της προσοχής του, αφετέρου να είναι όμως τόσο ώστε να μην το κυριεύει, θα πει ο Michael Ungar.
«Παιδιά ελευθέρας βοσκής» κόντρα στον φόβο
Η υπερπροστασία είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις. Αυτό του φόβου της μη ασφάλειας αλλά κι αυτό του φόβου της αποτυχίας.
Όταν υπερπροστατεύουμε τα παιδιά διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον απόλυτης ασφάλειας γύρω από αυτά, τους στερούμε την ευκαιρία να παίξουν στην αρένα αυτού που οι εξελικτικοί ψυχολόγοι περιγράφουν ως «αντι-φοβικό παιχνίδι». Αντιθέτως, τα «παιδιά ελευθέρας βοσκής» έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν την ικανοποίηση του να ξεπερνούν καταστάσεις που είναι βιολογικά προγραμματισμένα να φοβούνται μέχρι να κατακτήσουν την απαραίτητη ηλικιακή και ψυχολογική ωριμότητα.
Η πρακτική του να παρακολουθούν οι γονείς κάθε κίνηση ή συναισθηματική έκφραση του παιδιού τους αποδεικνύεται από την άλλη πλευρά καθημερινά, στα μικρά αλλά και μεγάλα ζητήματα της ζωής. Πολλές φορές η στενή αυτή παρακολούθηση συνοδεύεται από ένα κύμα ενθάρρυνσης κι επαίνων υπερβολικών για τα επιτεύγματα του παιδιού. Οι γονείς φοβούνται την αποτυχία του παιδιού, δημιουργώντας συχνά γύρω του ένα πλασματικό περιβάλλον επιτυχίας ώστε να τα προστατέψουν από τις συνέπειες των χαστουκιών της ζωής. Η σύνηθης αυτή πρακτική όμως αντί να συμβάλει στην εδραίωση υγιών συναισθηματικών σχέσεων, έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, με το παιδί να αισθάνεται μονίμως υποχρεωμένο να επιτυγχάνει, προβάλλοντας στα επιτεύγματα του τους λόγους για τους οποίους μπορεί να αγαπηθεί, κι οδηγώντας το συχνά σε μεγαλύτερη αίσθηση ανασφάλειας παρά ασφάλειας.
Το περιπετειώδες παιχνίδι, η ανάθεση σταδιακά μεγαλύτερων ευθυνών, καθώς και η εκμάθηση της αποτυχίας είναι λοιπόν, σημαντικά συστατικά στοιχεία στη συνταγή για την ψυχική ευεξία.
Η συνταγή για την επιτυχία στη ζωή
Αν λοιπόν η υπερπροστασία μπορεί να βλάψει τα παιδιά, γιατί τόσοι πολλοί γονείς συνεχίζουν να βάζουν σε προστατευτικές γυάλες τα βλαστάρια τους; Πρέπει να κατηγορήσουμε την κουλτούρα αποστροφής του κινδύνου, τα ΜΜΕ που διαφημίζουν την ανασφάλεια ή ίσως τους γονείς που θέλουν τα παιδιά τους εξαρτημένα από τους ίδιους γιατί τα εύθραυστα «εγώ» τους χρειάζονται την ασφάλεια και την επιτυχία των παιδιών τους για να νιώθουν ολοκληρωμένα;
Η δυναμική της κάθε οικογένειας ξεχωριστά μπορεί να δώσει αναρίθμητες διαφορετικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Αυτό που σίγουρα προκύπτει μέσα από την ψυχιατρική είναι το ότι ανεξάρτητα από το κίνητρο κάθε οικογένειας, οι υπερπροστατευτικοί γονείς δεν πρόκειται να πειστούν να πάψουν να παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους με το επιχείρημα ότι ο κόσμος δεν είναι τόσο μη ασφαλής όσο πιστεύουν, παρά μόνο με το επιχείρημα ότι ανεξάρτητα από την πρόθεση τους, κάνουν κακό στα παιδιά τους. Αν αντιληφθούν ότι ένα μοντέλο ανατροφής που θα εμπεριέχει τη σωστή αναλογία αποτυχίας, ευθυνών και ρίσκου θα βοηθήσει τα παιδιά τους να γίνουν πιο ψυχικά υγιή και χαρούμενα, τότε ίσως δουν με διαφορετική ματιά τα ζήτημα του δικτύου προστασίας που στήνουν γύρω από αυτά. Άλλωστε αυτό που εκ φύσεως θέλουν είναι να δουν τα παιδιά τους να κερδίζουν το παιχνίδι της ζωής.
πηγή: tvxs.gr
Last modified: 26 Σεπτεμβρίου 2014
